آیا بین المللی سازی آموزش عالی تحت کنترل سیاست است؟

هنگامی که بین المللی سازی در آموزش عالی در اواخر دهه 1980 میلادی در مرکز توجه قرار گرفت، امید می رفت که تنها رقابتی ساده برای دانشجویان و کارزاری مدام برای منابع و اعتبار بیشتر در عرضه بین الملل نباشد. بلکه از همان زمان، بین المللی سازی آموزش عالی به عنوان یک نیروی محرک برای ثبات و همکاری سازنده فراتر از سیاست تلقی می گردید.

اما پس از گذشت حدود 25 سال، شاهد آن هستیم که سیاست به تمام حوزه های زندگی نفوذ کرده و سرعت بین المللی سازی آموزش را کند کرده است. به طور سنتی، دانشجویان بین المللی نه تنها به عنوان یک منبع درآمدی بلکه دیپلماسی علمی در کشورهای بسیاری نقش آفرینی کرده و همچنین چشم اندازی جهانی و یک مخزن استعداد جهانی خلق کرده اند.

قرن بیست و یکم نشان داده است که ما در یک جهان بی ثباتی سیاسی زندگی می کنیم که در آن، برخی فرآیند مانع رشد بالقوه بازار آموزش بین الملل شده، تمرکز بر همکاری، تبادل و توسعه رقابت های بین المللی و میان فرهنگی شده و به تغییراتی در رویکردهای قدرت های اصلی جهان منجر شده است.

از دهه 1980 تا کنون، امریکا و بریتانیا پیشروان رقابت بین المللی سازی بوده و بیشتری تعداد دانشجویان بین المللی از کشورهای ثروتمند را جذب کرده و بزرگترین رشد درآمد را ایجاد کرده و شهرتی بین المللی به وجود آورده است. اما از سال تحصیلی 2017-2016 به بعد، تعداد دانشجویان بین المللی در دانشگاه های امریکا و بریتانیا نزول کرده است که عمدتا تخت تاثیر تغیرات سیاسی بوده است: انتخاب ترامپ در کارزار ریاست جمهوری امریکا و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا. این رویدادها به دشوار شدن الزامات ویزا در برخی اقدامات جهت حفظ امنیت ملی این کشورها منجر شده است.

در حالی که اقدامات برخی کشورها از گسترش فعالیت در حوزه آموزش عالی دست برداشته اند، سایرین به عنوان مقاصد جدید احتمالی برای دانشجویان بین المللی ظهور کرده اند (مانند چین، ژاپن و روسیه) یا حتی شاهد افزایش تعداد متقاضیان بوده اند (مانند استرالیا، کانادا و هلند).

این کشورها و موسساتشان در استراتژِی های سازمانی شان تجدید نظر کرده و سیاست های ملی شان را به نحوی همراستا کرده اند تا به مقاصد جذاب تری برای دانشجویان بین المللی تبدیل شوند.

برای مثال، برنامه های کارشناسی استرالیا هزینه متری نسبت به بریتانیا و امریکا دارند و دولت فرصت های تامین بورسیه برای دانشجویان خارجی در نظر گرفته است. همچنین به گزارش موسسه تحقیقاتی آموزش ای ژاپن، موسسات آموزش عالی ژاپن، در حال حاضر بر افزایش تعداد دانشجویان و کارمندان بین المللی تمرکز کرده اند و اولویت کمتری برای تولید درآمد قائل شده اند.

شاید موسسات آموزشی نتواند مستقیما بر رویه های سیاسی تاثیر بگذارند، بلکه می توانند انرژی بیشتری را صرف ایجاد ظرفیت برای پشتیبانی از موفقیت دانشجویان بین المللی نمایند و مطمئن شوند که «محصولات» بین المللی سازی حداکثر پتانسیل شان را محقق نساخته اند.

به این ترتیب، دانشجویان فعلی که رهبران فردای جهان هستند، از این شانس برخوردارند که در آینده به جوامعشان برگردند و ماموریت اصلی آموزش بین الملل را محقق سازند: صلح و درک متقابل بین ملت ها.

نگارنده: سمانه سیدی